(Bài viết của tác giả Lê Huỳnh Lâm tại gác Trịnh, Huế)
Một chiều Huế mưa, trong căn gác xưa đầy hoài niệm mà nhạc sỹ Trịnh Công Sơn đã từng sống và sáng tác gần 20 năm, một người trẻ có dáng đĩnh đạc, và thân thiện đã ngồi thả những suy ngẫm của mình theo giai điệu của Trịnh. Bất chợt anh chào tôi và hỏi về nguồn gốc căn gác này. Tôi kể câu chuyện về Gác Trịnh cho anh nghe và được biết anh là Kiến trúc sư nhưng rất đam mê hội họa. Anh công tác tại Viện quy hoạch Đô thị và Nông thôn Quốc gia, Bộ Xây dựng.
Điều kỳ lạ ở Nguyễn Đại Thắng là tuyên ngôn: “Vẽ để không trở thành họa sỹ”.
Thật ra, trong hàng triệu người vẽ tranh, để có được một họa sĩ đúng nghĩa có lẽ rất khó. Nhưng, chúng ta chỉ cần có niềm đam mê và một đời sống hội họa bên trong chúng ta là đã đủ để hạnh phúc và chia sẻ cùng mọi người.
Đã có nhiều người không qua trường lớp hội họa nhưng đã thành danh trong nghiệp vẽ. Cũng rất nhiều người dù học hành bài bản, tốt nghiệp trường đại học Mỹ thuật,… nhưng không thành “họa sĩ”. Kiến trúc và hội họa (tạo hình) có mối tương quan nhất định về: dựng hình, sáng tối, mảng khối,… đó là điều lợi thế của Nguyễn Đại Thắng, nhưng trong hầu hết tác phẩm hội họa của Thắng không thấy một dấu vết nào của kiến trúc, cho dù chỉ mù mờ. Đó là điều đặc biệt mà có lẽ chỉ Nguyễn Đại Thắng mới thể hiện được. Chúng ta thử đi vào thế giới hội họa của một kiến trúc sư.
Phong cảnh
Ký ức là một phần quan trọng nhằm tạo nên tính cách và nhân cách của con người, dù muốn hay không, con người không thể chối bỏ quá khứ của chính mình, cho dù đó là một quá khứ đẹp hay là một mất mát nào đó gợi lại nỗi đau... Vậy, để giải phóng sự đè nén, đau xót hay uẩn ức bên trong của mỗi người do quá khứ tạo nên, có lẽ chúng ta nên hướng đến nghệ thuật như một sự cứu rỗi cho con người.
Những bức tranh phong cảnh mà Nguyễn Đại Thắng vẽ về Hạ Long, về Cẩm Phả, Quảng Ninh nơi mà anh đã sinh ra là sự tri ân với thiên nhiên, với vùng đất đã gieo vào tâm hồn anh những quang cảnh đầu tiên...
Sau mỗi chuyến du hành đến những vùng đất mới, Nguyễn Đại Thắng đã vẽ lại những phong cảnh đã tạo cho anh cảm xúc.
Vài bức tranh phong cảnh: “Ao quê”, “Đoàn thuyền đánh ca ở Hạ Long”, “Phong cảnh ở Cẩm Phả, Quảng Ninh”, “Phong cảnh ven biển cột 3” với gam màu blue đã thể hiện được bút pháp riêng, sự hòa quyện của màu sắc đã đưa vật dụng do con người làm nên hòa vào cái toàn cảnh của thiên nhiên tạo nên một triết lý sống; sống hòa hợp với thiên nhiên. Điều đó theo tinh thần Đông phương trong thuyết tam tài Thiên Địa Nhân “Thiên địa vạn vật đồng nhất thể”, hay trong Lão Tử có câu: “Người thuận theo Đất, Đất thuận theo Trời, Trời thuận theo Đạo, Đạo thuận theo tự nhiên”, sau này những người theo chủ nghĩa khắc kỷ đã thực hành theo lối sống hòa hợp với thiên nhiên. Những bức phong cảnh càng về sau được thể hiện rất tinh tế và mềm mại. Màu sắc gợi nên chất ấn tượng lãng mạn tràn đầy cảm xúc. Những bức vẽ các công trình kiến trúc ở châu Âu anh có sử dụng phần nào kỹ thuật kiến trúc trong sở học của anh. Xem loạt tranh phong cảnh của Nguyễn Đại Thắng tôi liên tưởng đến các họa sĩ lãng mạn của trường phái ấn tượng Claud Monet, Pierre-Auguste Renoir, Paul Cezanne,… Trong các bức phong cảnh của chàng kiến trúc sư có sự tương tác trực tiếp giữa các sắc màu cùng ánh sáng để gợi nên những ảo giác nơi người xem, một số bức có bút pháp ảnh hưởng danh họa Vincent Van Gogh.
Tĩnh vật hoa
Trong là biểu tượng của cái đẹp, của sự thăng hoa và hạnh phúc trong cuộc sống. Hoa có mặt trong những ngày lễ, những buổi tiệc hân hoan và cả trong những cuộc chia ly… Cái nhìn của người nghệ sĩ luôn khác với cái nhìn bình thường, cũng như cách nhìn sự vật, nhìn hoa của các bậc giác ngộ cũng rất khác những đôi mắt còn tham luyến, ái dục, sân si. Bậc giác ngộ nhìn hoa mà thấy vạn vật vô thường nhưng tương dung tương nhiếp, người nghệ sĩ nhìn hoa sẽ thấy cái đẹp của màu sắc của hình tướng trong một không gian nhất định và muốn lưu lại hình ảnh đẹp đó qua tác phẩm của mình, còn những ánh mắt bình thường thấy hoa đẹp còn muốn ngửi được cả hương và thích đưa về không gian riêng của chính mình.
Hoa trong tranh của Nguyễn Đại Thắng mang màu sắc của hoài niệm, nơi đó ẩn chứa những nỗi buồn, có bức gợi lên sự đơn độc trong không gian quạnh vắng.
Chân dung, ký họa
Những bức chân dung của Đại Thắng có khối, mảng tạo nên bố cục chặt chẽ khiến nhân vật nổi bật thu hút người xem qua biểu hiện rõ nét tâm trạng của nhân vật và mối tương quan của cảnh vật chung quanh.
Trừu tượng
Tranh trừu tượng là trạng thái tâm của người vẽ, thế giới trong trí tưởng của người vẽ không rõ nét, sự vật ở đó chưa thành hình thể cụ thể, sắc độ giữa các màu cùng những giao thoa ngẫu nhiên là yếu tố quyết định để một tác phẩm trừu tượng cuốn hút người xem. Nếu cảnh giới trong tâm của người vẽ chưa đạt đến trừu tượng và người vẽ cố gắng để tạo ra tác phẩm trừu tượng sẽ khiến người thưởng ngoạn có đôi mắt tinh trong nghề sẽ nhận ra. Lúc này, tác phẩm không toát lên được vẽ đẹp trừu tượng mà chỉ khiến bức tranh rối rắm và vô cảm.
Tranh trừu tượng của Nguyễn Đại Thắng có những khoảng mờ của trạng thái siêu thức, có những đường nét thêm vào do ý thức chủ quan, màu sắc trong hầu hết những bức trừu tượng gợi lên vẽ đẹp hoang sơ. Theo tôi hai bức “No name 226”, “No title” tạo nên cảnh giới trừu tượng.
Nguyễn Đại Thắng làm nghề kiến trúc, nhưng niềm đam mê hội họa đã giúp anh sáng tác nhiều bức tranh đẹp, với màu sắc trang nhã... Bức tranh “Mùa vàng” anh vẽ năm 2002 được giải A trong triển lãm thường niên của Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội vào năm 2002.
Tranh của Nguyễn Đại Thắng được nhiều nhà sưu tập trong và ngoài nước lựa chọn. Mong rằng với niềm đam mê hội họa cháy bỏng của Nguyễn Đại Thắng cùng với đôi mắt quan sát của một nhà kiến trúc, Nguyễn Đại Thắng sẽ trở thành một họa sĩ thực thụ! Cho dù anh từng khiêm tốn: “Vẽ để không trở thành họa sĩ”.
Tiểu sử:
Nguyễn Đại Thắng quê quán ở Nghệ An, sinh năm 1982 tại Cẩm Đông, Cẩm Phả, Quảng Ninh.
Tốt nghiệp trường Đại học Kiến trúc Hà Nội năm 2006.
Các triển lãm:
Năm 2013 triển lãm cá nhân có tên “Điều giản dị”
Năm 2019 triển lãm cá nhân có tên “Khởi”
Năm 2020 triển lãm cá nhân có tên “Trừu tượng & Tối giản”
Triển lãm nhóm: “Bịt mắt để bắt dê” năm 2019 của nhóm nghệ sỹ trẻ và nhiều triển lãm nhóm khác.
Năm 2023: Ra sách “Niềm vui với hội họa” do Nhà xuất bản Mỹ thuật ấn hành.
Lê Huỳnh Lâm